Ręczna instalacja systemu operacyjnego nie jest dobrą strategią, gdy konieczne jest uruchomienie dziesiątek lub setek nowych serwerów. Zautomatyzowanie procesu instalacji poprzez użycie plików odpowiedzi pozwala na hurtowe instalacje, odciążając tym samym administratora, który zaoszczędzony czas może poświęcić na inne zadania.

W  niniejszym artykule zaprezentowana zostanie metoda automatyzacji instalacji systemu Debian przy użyciu pliku odpowiedzi. Plik ten dostarcza instalatorowi ustawień, o które ten musiałby pytać administratora podczas kolejnych etapów instalacji. Na wstępie jednak warto wyjaśnić, jakie zalety wynikają ze stosowania nienadzorowanej instalacji systemu operacyjnego. Użycie plików odpowiedzi niesie wiele korzyści. Są to między innym automatyzacja zadania jako korzyść sama w sobie oraz przyspieszenie instalacji. Ręczne wpisywanie ustawień na kolejnych ekranach instalatora wymaga poświęcenia czasu i uwagi. Automatyczna instalacja trwa krócej i nie angażuje administratora.

> AUTOMATYZACJA INSTALACJI

Ponadto automatyzacja instalacji skutkuje także zmniejszeniem prawdopodobieństwa popełnienia błędu ludzkiego poprzez pozbycie się ręcznie konfiguracji. Równie ważne jest ustandaryzowanie konfiguracji, która ma w dalszej kolejności wpływ na wiele aspektów związanych z utrzymywaniem infrastruktury. Jest to między innymi przewidywalność – gdy serwery posiadają jednakową konfigurację systemów, to łatwiej jest zaplanować i wykonać zmiany, przeprowadzać aktualizacje, instalować nowe pakiety lub usługi. Łatwiej również zapobiegać awariom, gdyż niedociągnięcia wykryte na jednym serwerze można wdrożyć na większej ich liczbie, i to bez potrzeby analizy każdego serwera z osobna. W efekcie pozytywne skutki zautomatyzowanej, grupowej instalacji będą odczuwalne także podczas codziennych prac administracyjnych.
Zautomatyzować przy użyciu pliku odpowiedzi można cały proces instalacji systemu operacyjnego. Ręczna instalacja to szereg kroków, które co chwilę wymagają ingerencji administratora. Przebrnięcie do końca wymaga udzielenia odpowiedzi na kilkanaście pytań. Nie są to skomplikowane pytania, ale jeżeli można coś zautomatyzować i wyeliminować konieczność osobistego zaangażowania, to z pewnością warto taką możliwość rozważyć. Plik odpowiedzi nie musi być kompletny, tj. nie musi udzielać odpowiedzi na wszystkich etapach instalacji. W takim przypadku automatycznie wykonają się tylko niektóre etapy, a instalator zapyta o brakujące dane. Można zatem zautomatyzować niemal cały proces instalacji systemu z wyjątkiem kroków, w których ręcznie podamy np. nazwę fqnd nowego serwera oraz jego ustawienia sieci, chociaż te dwa atrybuty także da się zautomatyzować. Potrzebne będą odpowiednie wpisy (rekord typu Host A i opcjonalnie alias canonical name) w lokalnej usłudze DNS oraz rezerwacja na serwerze DHCP. W pliku odpowiedzi wystarczy zawrzeć informacje, że wspomniane ustawienia należy pobrać z tych usług.

Standardowa instalacja systemu Debian składa się z kilkunastu kroków. Chronologiczna kolejność wygląda następująco:

• wybór języka instalatora;
• wybór lokalizacji i strefy czasowej;
• określenie układu klawiatury;
• wybór nazwy hosta i nazwy domeny;
• ustalenie hasła roota;
• założenie konta użytkownika dla czynności niezwiązanych z administrowaniem;
• konfiguracja partycjonowania – to jeden z bardziej zaawansowanych ekranów. Do wyboru są następujące możliwości: automatyczne użycie całego dysku, użycie całego dysku z zastosowaniem LVM oraz użycie całego dysku z zastosowaniem szyfrowanego LVM. Istnieje także możliwość ręcznej konfiguracji partycjonowania, bez żadnych rozwiązań proponowanych przez instalator. Trzeba również potwierdzić, że wskazany dysk zostanie sformatowany i skonfigurowany zgodnie z nowym układem, oraz przejrzeć podsumowanie i wydać zgodę na wznowienie instalacji;•instalowanie podstawowego systemu oraz możliwość wyboru dodatkowego oprogramowania;
• ustalenie lokalizacji najlepszego mirrora z pakietami;
• podanie namiarów na serwer proxy, jeśli taki jest wymagany do uzyskania dostępu do wskazanego mirrora;
• wyrażenie zgody (lub jej brak) na wysyłanie statystyk z systemu do opiekunów Debiana;
• wybór środowiska graficznego, np.: GNOME, Xfce, Cinnamon, SSH;
• wybór urządzenia do instalacji bootloadera.

Po tych etapach otrzymujemy zainstalowany system operacyjny z pewną konfiguracją początkową, ale to nadal nie jest kompletny system do pełnienia roli serwera jakiejkolwiek usługi. W kolejnych krokach administrator musi zatroszczyć się o konfigurację usług, przygotowanie żądanej treści plików konfiguracyjnych, założenie kont użytkowników, nadanie dostępów dla osób, które tego potrzebują, skonfigurować mechanizmy bezpieczeństwa (firewall, sudoers, wysyłka logów) oraz doinstalować oprogramowanie dodatkowe, np. klienta backupu czy klienta monitoringu. Lista zadań może być zatem długa.
Mimo że wymienione przykładowe prace nie są ściśle związane z samą instalacją systemu operacyjnego, to je także można w ramach tego procesu zautomatyzować. Pliki odpowiedzi potrafią obsługiwać dodatkowe polecenia i uruchamiać skrypty użytkownika w ostatnim etapie instalacji systemu, gdy wszystkie podstawowe kroki zostały już wykonane. Możliwe jest zatem przygotowanie skryptów konfigurujących wspomniane obszary.

[...]

Specjalista ds. utrzymania infrastruktury i operacji. Zajmuje się problematyką budowy i utrzymania centrów przetwarzania danych oraz zarządzania nimi i koordynowaniem zmian dotyczących krytycznej infrastruktury IT.