W grudniu 2022 r. do Sejmu wpłynął projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej, która ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę Prawo telekomunikacyjne. Ustawa nałoży różne obowiązki na przedsiębiorców komunikacji elektronicznej – nowy krąg podmiotów niepodlegających wcześniejszej regulacji – co może mieć znaczenie dla branży IT. Wyjaśniamy, kim są przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej i jakie będą ich obowiązki.

N a początku grudnia 2022 r., po ponad dwóch latach prac i konsultacji, do Sejmu skierowano projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej (Sejm IX kadencji, druk nr 2861; dalej: upke). Celem tej regulacji jest przede wszystkim wdrożenie dyrektywy 2018/1972 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej (DzU L 321/36 z 17.12.2018 r.; dalej: dyrektywa EKŁE). Prawo komunikacji elektronicznej zastąpi w całości obowiązującą obecnie ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1648 ze zm.; dalej: pr. tel.).

12 stycznia 2023 r. odbyło się pierwsze czytanie projektu upke oraz jego przepisów wprowadzających. Następnie projekt skierowano do Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii, gdzie jest wciąż rozpatrywany.

> Cel dyrektywy EKŁE

Dyrektywa EKŁE została uchwalona i weszła w życie w grudniu 2018 r., wyznaczając ostateczny termin jej transpozycji przez państwa członkowskie na 21 grudnia 2020 r. Polska w dalszym ciągu nie zrealizowała tego obowiązku, dlatego w kwietniu 2022 r. Komisja Europejska skierowała do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) sprawę przeciwko Polsce oraz dziewięciu innym opieszałym krajom (były to: Hiszpania, Chorwacja, Łotwa, Litwa, Irlandia, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Szwecja) w związku z brakiem pełnej transpozycji dyrektywy EKŁE.

Celem dyrektywy EKŁE jest stworzenie ram prawnych dla zapewnienia swobody w zakresie dostarczania sieci i usług łączności elektronicznej, a także znowelizowanie i ujęcie w jednym akcie prawnym dotychczasowych dyrektyw regulujących działanie rynku telekomunikacyjnego. Chodzi tu o następujące dyrektywy:

• dyrektywa 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie) (DzU L 108/7 z 24.04.2002 r.);
• dyrektywa 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o zezwoleniach) (DzU L 108/21 z 24.04.2002 r.);
• dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) (DzU L 108/33 z 24.04.2002 r.);
• dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej) (DzU L 108/51 z 24.04.2002 r.).

Dyrektywy te zostały zaimplementowane do polskiego porządku prawnego w pr. tel.

> Nowe pojęcie

Jedną z największych zmian, jakie wprowadzi upke po jej uchwaleniu w stosunku do obecnie obowiązującego pr. tel., będzie rozszerzenie zakresu podmiotowego regulacji na szersze pojęcie przedsiębiorców komunikacji elektronicznej. Pojęcie to obejmuje przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz podmioty świadczące publicznie dostępną usługę komunikacji interpersonalnej niewykorzystującą numerów (art. 2 pkt 39 upke).

Potrzeba rozszerzenia zakresu podmiotowego regulacji wynika z tego, że we współczesnym świecie tradycyjnie rozumiane usługi telekomunikacyjne są coraz częściej wypierane lub zastępowane przez nowoczesne formy komunikacji, świadczone przede wszystkim za pośrednictwem internetu. Natomiast, aby zapewnić skuteczną i równą ochronę użytkowników, wprowadzanie niezbędnych praw i obowiązków powinno się opierać na podejściu funkcjonalnym, a nie wyłącznie na parametrach technicznych.

> Przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej

Aby dostosować regulacje prawne do zmieniającej się rzeczywistości, zakresem upke będą objęci nie tylko przedsiębiorcy telekomunikacyjni (jak to ma miejsce już teraz na gruncie pr. tel.), ale także przewidziane przez dyrektywę EKŁE podmioty świadczące publicznie dostępną usługę komunikacji interpersonalnej niewykorzystującą numerów.

Jak wskazuje dyrektywa EKŁE, są to usługi, które umożliwiają interpersonalną i interaktywną wymianę informacji między skończoną (ograniczoną) liczbą osób. Do usług tych należą m.in. poczta elektroniczna, komunikatory internetowe, a także narzędzia umożliwiające prowadzenie spotkań online, które pozwalają na bezpośrednią i dwustronną komunikację uczestników takiego spotkania.

Natomiast poza zakresem regulacji pozostają usługi, które nie spełniają tych wymogów, m.in. usługi VOD, strony internetowe, serwisy społecznościowe lub blogi. Poza zakresem tego pojęcia pozostają również narzędzia komunikacyjne, które stanowią wyłącznie nieznaczny dodatek do innej usługi oraz nie mogą być użytkowane bez usługi głównej, np. kanały komunikacyjne w grach internetowych. Pamiętajmy jednak, że wyjątek ten należy interpretować wąsko, a jego zastosowanie nie może służyć obejściu prawa.

Warto również zaznaczyć, że upke w obecnej wersji projektu, nakładając formalnie konkretny obowiązek na wszystkich przedsiębiorców komunikacji elektronicznej, w praktyce często uzależnia go od świadczenia przez tego przedsiębiorcę publicznie dostępnej usługi komunikacji elektronicznej lub publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej.

Nie jest jednak tak, że świadczenie publicznie dostępnej usługi komunikacji elektronicznej należy bezwzględnie utożsamiać ze świadczeniem publicznie dostępnej usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów. Podobnie nie jest tak, że świadczenie publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej należy utożsamiać wyłącznie z tradycyjnymi przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi. Może się bowiem zdarzyć, że przedsiębiorca komunikacji elektronicznej, niebędący co do zasady przedsiębiorcą telekomunikacyjnym, będzie świadczył publicznie dostępną usługę telekomunikacyjną zakładającą wybieranie numerów. W takiej sytuacji przedsiębiorca ten powinien realizować również obowiązki nakładane na podmioty świadczące publicznie dostępną usługę telekomunikacyjną, a częściowo także obowiązki nakładane na wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Warto zaznaczyć, że wiele z wymienianych tu obowiązków – w takiej samej lub bardzo zbliżonej formie – funkcjonuje w polskim systemie prawnym na podstawie obowiązującego pr. tel. Zatem nie wszystkie opisywane tu regulacje są całkowicie nowe dla systemu prawnego. Wiele z nich było do tej pory nakładanych wyłącznie na przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a obecnie rozszerzenie ich następuje również na przedsiębiorców świadczących usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów.

W chwili obecnej w rejestrze przedsiębiorców telekomunikacyjnych prowadzonych przez Prezesa UKE znajduje się niewiele mniej niż 3900 podmiotów (zarówno krajowych, jak i zagranicznych). Ponieważ pr. tel. nakłada na przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązek wpisu do rejestru, jest to de facto całkowita liczba podmiotów prywatnych, które podlegają obecnej regulacji. Po wejściu w życie upke liczba podmiotów podlegających nowym przepisom będzie znacznie większa, niż ma to miejsce obecnie. Dokładna liczba tych podmiotów jest trudna do oszacowania. Warto zauważyć, że nie był w stanie tego wskazać nawet ustawodawca w dołączonej do projektu upke ocenie skutków regulacji.

Natomiast, aby zwrócić uwagę podmiotów, które do tej pory nie podlegały pr. tel., przedstawimy obowiązki przedsiębiorców komunikacji elektronicznej, którzy wcześniej nie byli objęci regulacją pr. tel., tj. przedsiębiorców komunikacji elektronicznej świadczących publicznie dostępną usługę komunikacji interpersonalnej niewykorzystującą numerów, którzy jednocześnie nie świadczą usług komunikacji interpersonalnej z wykorzystaniem numerów.

> Obowiązki wobec użytkowników końcowych

Podczas zawierania umów z użytkownikami końcowymi na przedsiębiorców komunikacji elektronicznej zostaną nałożone różnego rodzaju obowiązki. Ich szczegółowy zakres będzie zależał od rodzaju świadczonej usługi, ale co do zasady znajdą się wśród nich m.in.:

• obowiązek dostarczenia konsumentowi, jeszcze przed zawarciem umowy, bezpłatnie i na trwałym nośniku, zwięzłego podsumowania warunków umowy, które będzie zawierało informacje takie jak: główne cechy oraz cena każdej usługi, okres obowiązywania oraz warunki przedłużenia zakończenia obowiązywania umowy, a także zakres działań podejmowanych w związku z przypadkami naruszenia bezpieczeństwa sieci lub usług (art. 279 i n. upke);
• zakaz dyskryminacji użytkowników końcowych ze względu na obywatelstwo, miejsce zamieszkania lub siedziby, a także zakaz uzależniania zawarcia umowy od niezawierania umowy z innym dostawcą (art. 292 upke);
• obowiązek publikowania na swojej stronie internetowej w sposób jasny, zrozumiały oraz umożliwiający odczyt maszynowy, a także w formie dostępnej dla użytkowników z niepełnosprawnościami, aktualnych informacji dotyczących m.in: oferowanych usług, ich głównych cech oraz ceny, zakresu usług posprzedażnych oraz standardowych warunków umowy (art. 294 upke);
• obowiązek uzyskania uprzedniej zgody abonenta na uruchomienie usługi fakultatywnego obciążania rachunku (art. 344 upke);
• obowiązek rozpatrzenia reklamacji usługi komunikacji elektronicznej lub usługi fakultatywnego obciążania rachunku (art. 373 upke).

[...]

Agnieszka Wachowska – partnerka w Kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy, szefowa zespołu IT-Tech.
Piotr Konieczny – Junior Associate w Kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy w zespole IT-Tech.